‘Het wordt een onvergetelijk seizoen’

Jan, jou kennen we al een tijd als algemeen directeur van OBV, maar Benedikt is een nieuw gezicht voor veel mensen in het publiek. Zou jij haar willen introduceren?

JAN 'Dat doe ik met plezier. Tijdens de covid-periode hadden we de kans achterstallig onderhoud binnen de organisatie aan te pakken. Toen hebben artistiek directeur Jan Vandenhouwe, toenmalig adjunct algemeen directeur Kiki Vervloessem en ik de functie van manager centrale planning en productie gecreëerd. Benedikt Spierings heeft die toen opgenomen en in die rol heeft ze efficiënte processen in stelling gebracht, waar we veel baat bij hebben als grootste kunsthuis in Vlaanderen. Toen Kiki Vervloessem vorig jaar ons huis verliet voor een nieuwe toekomst, is Benedikt na een strenge selectie kunnen promoveren tot adjunct algemeen directeur - COO. Daar zijn we erg blij om. Benedikt heeft een grote toegevoegde waarde als procesdenker en combineert dat met een warm hart voor de kunsten als musicologe en violiste.'

BENEDIKT 'Voor mij komt deze nieuwe functie op het goede moment, na die eerste vier jaar bij OBV waarin ik heb gezien wat voor ongelofelijke organisatie dit is en hoeveel kennis, expertise en potentieel erin zitten. Achter elk luikje dat je opentrekt, schuilt weer een hele wereld om te ontdekken, waarin je kan snuisteren en waardevolle vondsten kan ophalen. Het is nooit saai en erg avontuurlijk. In mijn vorige functie heb ik samen met collega’s een methodiek ontwikkeld die een betere samenwerking en meer efficiëntie tot stand bracht, waardoor meer ruimte ontstond voor het artistieke creatieproces. Het is erg fijn in mijn nieuwe rol datzelfde elan voort te zetten, maar nu met weer een compleet nieuwe horizon om te verkennen.'

Hoe staan de zaken bij OBV ervoor anno 2025? Hoe gaat het met ons?

JAN 'We hebben een goed gevoel. Panta rhei, alles vloeit, alles is in beweging. Daardoor bereiken we een diverser en breder publiek, wat niet altijd zo vanzelfsprekend is met onze spannende programmering. We brengen de meesterwerken van de voorbije 400 jaar met historische kennis én met een actuele blik, en daarnaast creëren we totaal nieuw werk.'

BENEDIKT 'Ik sluit me zeker aan bij het beeld van OBV als een organisatie in beweging die zich almaar verhoudt tot de veranderende wereld. We verbinden tradities met vernieuwing, tonen verhalen van ontbering, verlies en wanhoop naast hoopvolle en utopische denkbeelden van moed, liefde, dromen en verbondenheid.'

JAN 'Het begint natuurlijk bij de artistieke inzet en de intrinsieke kwaliteit daarvan. We hebben een unieke samenstelling van ensembles. We zijn de enige instelling in de Benelux met alle disciplines onder één dak: een orkest, een koor, een ballet en een kinderkoor. Daarmee brengen we relevante voorstellingen met een maatschappelijke invalshoek. We stellen vast dat we daar steeds meer aandacht en waardering voor oogsten, ook in het buitenland én in buitenlandse media.'

BENEDIKT 'In vergelijking met andere organisaties is een kunstinstelling sowieso uniek te noemen, in die zin dat we in staat zijn een collectieve ervaring te creëren. Voor de toeschouwers begint die op het moment dat ze binnenstappen in een voorstelling, maar voor het personeel en de artistieke medewerkers van OBV start dat proces jaren daarvoor al. We zijn wat dat betreft geprivilegieerd: het is wel erg lonend om samen de schouders te zetten onder een project dat uiteindelijk tot leven komt, dat resoneert, spiegelt en de verbeelding prikkelt, dat zich ontvouwt tot een zintuiglijke totaalbeleving.'

JAN 'Dat geeft veel trots, intern. Er is een constante interactie tussen de artistieke disciplines en ambachten die hier verenigd zijn.'

BENEDIKT 'Wat ik zo fascinerend vind aan het maakproces van onze voorstellingen, is de manier waarop ze tot stand komen uit een samenwerking van specialisten elk met een eigen specifieke vakkennis en meesterschap. Door al die bouwstenen stukje voor stukje, laag voor laag samen te leggen, ontstaan gaandeweg telkens nieuwe en verrassende perspectieven. Wanneer alles aan het einde van dit traject samensmelt in een voorstelling, geeft elke bezoeker er op haar beurt een eigen betekenis aan. Zo blijft het kunstwerk tot leven komen en ontwikkelt het zich telkens opnieuw.'

JAN 'Er is geen routine, er zit geen herhaling in. Dat voelt, hoort, ziet en ruikt het publiek.'

‘Via onze pijler Vonk doen we veel inspanningen om jongeren in contact te brengen met onze kunstvormen’

– Benedikt Spierings

Mooi hoor, maar is dat allemaal nog wel van deze tijd, hoor je tegenstemmen opperen…

BENEDIKT ' Ik denk dat onze kunstvormen steeds meer waarde krijgen in dit tijdperk van kunstmatige intelligentie, individualisering en groeiende polarisatie. Het ambachtelijke en tactiele werk van onze ateliers, artiesten en technici staat in contrast met de steeds meer gedigitaliseerde en afstandelijke wereld om ons heen. Tegelijk biedt de gedeelde ervaring die wij het publiek in onze zalen aanbieden een tegenwicht voor de individualisering die almaar meer alomtegenwoordig is. Juist die tegenstellingen maken een publiekservaring bij OBV vandaag zo aantrekkelijk en betekenisvol.

JAN 'Die tegenstellingen zijn erg humaan en dat creëert betrokkenheid.'

BENEDIKT 'En we brengen het allemaal op topniveau, zowel wat onze artistieke ensembles en kunstenaars betreft als onze technici en ateliers en de hele werking die daarachter zit.'

Naast publiek en personeel zijn de lokale en regionale besturen belangrijke partners voor OBV in een almaar complexere wereld. Welke kansen en uitdagingen zien jullie daar?

JAN 'We hebben een goede verhouding met beleidsmakers. Ik durf te zeggen dat alle kleuren van de regenboog van OBV houden. Die genegenheid is gegroeid in de covid-periode, toen het belang van de kunsten voor de samenleving is doorgedrongen. Ik hoop wel dat we met de nieuwe beleidsvoerders op de verschillende niveaus in dialoog nog stappen kunnen zetten in het ontwikkelen van een langetermijnvisie. Dat blijft een uitdaging. OBV heeft een Europese renommee, maar om die te kunnen bestendigen zullen keuzes gemaakt moeten worden. Dan denk ik onder meer aan het minder versnipperen van de beperkte middelen in het kunstenlandschap. Ook een sterke samenwerking met het onderwijs enerzijds en een ambitieuze publieke omroep die niet meegaat in de behaaglijkheid anderzijds zijn essentieel. Want zij vormen de jongeren en dus ook ons toekomstige publiek. Onderwijs, media en kunsten zijn drie partners die niet zonder elkaar kunnen. Ik droom ervan dat Vlaanderen ooit een minister heeft met cultuur, media en onderwijs in één portefeuille. Het is de enige manier om als kleine regio binnen Europa onze meerstemmigheid te vrijwaren.'

Gaan we even naar Gent, waar het operagebouw in januari 2026 voor een paar jaar de deuren sluit voor een grondige renovatie, verbouwing en nieuwbouw.

JAN 'Onze droom voor het operagebouw in Gent – dat dateert uit 1840 en een van de mooiste opera's van Europa is in het midden van de stad – wordt inderdaad waargemaakt. De plannen zijn goedgekeurd door de verschillende overheden. Onze bedoeling is het gebouw zeven dagen op zeven en de hele dag door open te stellen voor stadsbewoners, bezoekers en toeristen. Er komen meer mogelijkheden om rondleidingen en repetities bij te wonen. Ook bevriende culturele partners zullen er veel vaker terecht kunnen met hun creaties.'

Kunnen jullie ons in gedachten meenemen in dat nieuwe gebouw? Hoe zal het eruit komen te zien, wanneer het over een vijftal jaar wordt opgeleverd?

JAN 'Vanaf de Schouwburgstraat aan de Kouter wordt het doorwaadbaar tot aan de Ketelvest. Je zal met andere woorden door het operagebouw kunnen lopen. De ingang wordt verplaatst en komt waar nu het peristilium is, de overdekte zuilengalerij waar vroeger de koetsen voorreden. Er komt ook horeca en we bouwen een nieuwe zaal voor een driehonderdtal toeschouwers die akoestisch op topniveau zal zijn. Gent krijgt net als Antwerpen een zijtoneel. De toneeltoren wordt ook even hoog als die in Antwerpen. Daardoor zullen we voorstellingen makkelijker van de ene naar de andere stad kunnen brengen.'

BENEDIKT 'Dat levert een enorme tijds- en efficiëntiewinst op én het is stukken duurzamer. Daarnaast wordt het gebouw inclusiever. Nu is er één kleine lift om bezoekers die slecht ter been zijn naar de grote zaal te brengen, maar het Gentse operagebouw wordt zodanig heringericht dat voortaan echt iedereen vlot binnen en buiten kan.'

JAN 'Tijdens de tijdelijke sluiting blijft ons Gentse publiek uiteraard niet in de kou staan. Met voorstellingen in de Capitole, de Bijloke, NTGent en de Miry Concertzaal en ook in Concertgebouw Brugge en Opéra de Lille blijven we een volwaardig programma aanbieden. Je leest er alles over in deze brochure.'

BENEDIKT 'En nu we toch aan het dromen zijn… mag ik daar nog even een stapje verder in gaan? Op termijn hopen we over een productiecentrum in Antwerpen te beschikken waar we alle artistieke groepen en ateliers die nu verspreid zijn over vier locaties in drie steden kunnen samenbrengen, zodat we nog beter, intensiever en efficiënter kunnen samenwerken en repeteren en meer voorstellingen kunnen worden gepland in Opera Gent en Opera Antwerpen. Daar hebben we al stappen in gezet, door bijvoorbeeld onze digitale documentatie te groeperen en te centraliseren, maar niets werkt zo krachtig als de levende ontmoeting en elkaar fysiek bezig zien en horen in één gebouw.'

JAN 'Ooit moet het ervan komen…'

OBV heeft al een pak Vrienden en Ambassadeurs, maar we zijn gretig en willen er nog een heleboel bij.

JAN 'Absoluut, ze zijn van groot belang voor ons. Ze zijn ons draagvlak voor de toekomst. Met name in een woelige en veranderende omgeving vormen ze een belangrijk fundament voor OBV en dat willen we versterken. We willen de loyale groep Vrienden en Ambassadeurs als een olievlek uitbreiden door ook meer bezoekers van Ballet en Vonk én jongeren in onze Vriendenwerking mee te nemen.'

BENEDIKT 'Dit huis zit vol verhalen en die willen we nog intensiever en met een grote mate van betrokkenheid vertellen aan zoveel mogelijk mensen. Opera en ballet hebben onterecht de reputatie onbetaalbaar te zijn en enkel voor een elite. Het doel van onze Vriendenwerking is mede om de hand te reiken en dat vooroordeel alvast de wereld uit te helpen.'

‘Onze droom voor het operagebouw in Gent – dat dateert uit 1840 en een van de mooiste opera's van Europa is – wordt waargemaakt’

– Jan Raes

Het is gewoon ook erg leuk om Vriend te zijn, toch.

JAN 'Niets is zo leuk als samen met anderen bijzondere ervaringen te delen. Als Vriend word je deel van een gemeenschap. Bovendien krijg je een inkijk in de keuken en vang je een glimp op van wat backstage gebeurt in onze fascinerende wereld.'

Ook voor jongeren hebben we tal van initiatieven.

JAN 'Het is een en-enverhaal: we zijn natuurlijk ook erg blij met onze medioren en senioren, maar daarnaast zetten we volop in op jongeren met tal van kortingsformules. Onder de 26 jaar krijg je 50 procent korting op een abonnement, onder de 35 jaar is dat 30 procent. Last minute zijn tickets te koop voor 15 euro. We bieden ook groepstarieven aan lagere en middelbare scholen, hogescholen en universiteiten. Samen met onze goede partner de Nationale Loterij gaan we de komende tijd ook een programma uitrollen dat jongeren een vaste plek geeft in onze zalen.'

BENEDIKT 'Daarnaast doen we via onze pijler Vonk veel inspanningen om jongeren in contact te brengen met onze kunstvormen. We weten namelijk dat jongeren terugkomen als ze eenmaal binnen zijn geweest en van de magie hebben geproefd. Via Vonk doen we ook aan talentontwikkeling met makers en kaarten we thema’s aan die in de leefwereld van jongeren – en andere specifieke doelgroepen – spelen. Denk aan de voorstelling Barzakh, die een unieke en beklijvende inkijk biedt in het leven en overleven in een Belgische gevangenis anno 2025.'

Net zoals we Benedikt verwelkomen, nemen we dit seizoen afscheid van onze muziekdirecteur Alejo Pérez. Wat heeft hij voor ons huis betekend?

JAN 'Alejo is van grote waarde geweest voor OBV. Hij heeft internationale ervaring en kan het kolossale laat-romantische en expressionistische repertoire aan. Dat is niet vanzelfsprekend en het vraagt technische bagage, een gedegen voorbereiding en een efficiënt gebruik van tijd. Alejo heeft daarnaast charisma en hij leidt het orkest op een niet-sentimentele, analytische manier. Dat maakt hem bij uitstek een dirigent van deze tijd. We zullen hem zeker nog als gastdirigent terugzien. Voor hij bij ons afzwaait, dirigeert hij Parsifal en een afscheidsconcert met de zesde symfonie van Beethoven en Mahlers Das Lied von der Erde.'

Tot slot, de moeilijkste vraag: waar kijken jullie in het bijzonder naar uit komend seizoen?

BENEDIKT 'Ik vind het sowieso een erg mooi programma en een thema dat goed bij ons past: vragen stellen en verbinding zoeken via rituelen. Al onze producties bevragen de toeschouwer, zetten aan tot (zelf)reflectie, reiken uit naar de ander. Zelf kijk ik het meeste uit naar Carmen, omdat daar alle troeven van ons huis in volle schaalgrootte samenkomen. Met ons koor en orkest, kinderkoor en dansers wordt het een spektakel, waarmee we voor de eerste keer ook in Concertgebouw Brugge spelen, wat voor het huis een nieuwe dynamiek en opwinding met zich meebrengt. Ik verwacht dat choreograaf Wim Vandekeybus een hele nieuwe invulling aan deze bekende opera zal geven. Dus ik voorspel: Carmen wordt top, avontuurlijk en hedendaags en toch aanknopend bij de traditie. Helemaal OBV.'

JAN 'Goeie keuze… (lacht) Het wordt een onvergetelijk seizoen. Ik ben gek van Wagner, dus ik kan me geen betere seizoensopener denken dan Parsifal. Om persoonlijke redenen verheug ik me erg op L’uomo dal fiore in bocca, de enige opera van Luc Brewaeys. Die brengen we concertant (als een con­cert, d.w.z. zon­der de­cor, kos­tuums of en­sce­ne­ring, red.) in het kader van het feestjaar dat de Luc Brewaeys Foundation organiseert en waarin OBV en muzikale partners verenigd zijn. Luc was een jeugdvriend van me, we zaten samen in een jeugdorkest. Ik ben hem tot aan zijn overlijden in 2015 blijven volgen. Hij behoort tot de belangrijkste Belgische componisten ooit. Ik heb mijn hele loopbaan werk van hem laten opvoeren en ook nieuw werk besteld. Daarnaast kijk ik enorm uit naar hoe Benjamin Abel Meirhaeghe aan de slag zal gaan met Le Sacre du printemps van Stravinsky. Ik vind Le Sacre een van de sterkste muziekcomposities aller tijden, niet enkel van de 20e eeuw. De choreografie van Pina Bausch, die ook dit jaar op het programma staat, heeft me al eerder knock-out geslagen. De spannende vraag is nu hoe Benjamin daar samen met drummer Lander Gyselinck een toekomstige versie van zal maken.'

Ontdek seizoen 25/26