• Opera
  • Interview

Regisseur Guy Cassiers over The Indian Queen

door Door Wilfried Eetezonne, vr 13 jan 2023

Preview portret Guy Cassiers 2223 IND Emmanuel Dunand Getty Images

The Indian Queen van Henry Purcell is opera in zijn vroegste vorm. Voor regisseur Guy Cassiers een zalige speeltuin om in te vertoeven. ‘De barok geeft je meer vrijheid dan latere opera’s en toch waren ze heel modern.’

In Londen aan het einde van de 17e eeuw experimenteerden de theaters volop met nieuwe genres die kwamen overwaaien van het continent. Theaterstukken met muziek, zang en dans vullen de scènes en de zalen. Het is in die turbulente tijd vol experimenten dat in 1695 The Indian Queen van John Dryden – over een oorlog tussen de Mexicaanse koningin Zempoalla en de Inca-krijger Montezuma – in première ging, voorzien van een ouverture, aria’s en muzikale intermezzi door niemand minder dan Henry Purcell. Helaas zou Henry Purcell sterven voor hij het werk helemaal kon afmaken. Zijn broer Daniel componeerde nog een komisch einde voor het stuk, maar zoals Guy Cassiers zal zeggen is die muziek niet van de kwaliteit van Henry en wordt ze vaak (en ook in deze productie) niet gebruikt. Want vergis je niet: de ongeveer veertig minuten muziek die Henry Purcell wél componeerde voor The Indian Queen behoort tot het beste wat hij ons in zijn korte leven heeft geschonken. De partituur kan moeiteloos naast die van zijn bekendste werk Dido and Aeneas staan.

Dat maakt van The Indian Queen een intrigerende titel dit seizoen die operaliefhebbers, maar ook de fans van het Britse theater niet mogen missen. Guy Cassiers zette er zijn tanden in, samen met de bekende barokspecialiste Emmanuelle Haïm die voor de voorstellingen in Antwerpen haar eigen ensemble Le Concert d’Astrée dirigeert.

Je krijgt als regisseur een opera op je bord die nog niet echt een opera is, bovendien niet werd afgewerkt en met een complexe intrige vol plotwendingen. Hoe begin je daaraan?

Guy Cassiers: Dat is juist het spannende. The Indian Queen is de eerste stap naar wat later opera zou worden. Hier zien we nog de verschillende disciplines naast elkaar staan. Teksttheater gebracht door acteurs, terwijl de muziek het verhaal metaforisch invult op een manier dat taal dat niet kan. In vergelijking met de tekst heeft Purcell weinig muziek gecomponeerd voor The Indian Queen. We vullen de partituur aan met ander werk uit zijn oeuvre. Zo brengen we het verhaal in evenwicht.

Je hebt het stuk eigenlijk twee keer geregisseerd. Je vertelt het verhaal met acteurs en zangers op de scène, en tegelijk zien we de personages op filmbeelden in de prachtige kostuums van Tim Van Steenbergen.

De beelden zijn erg filmisch en zoomen in op details die je in het theater anders niet te zien krijgt, zoals een trillende hand in close-up. Op die manier krijg je van elke scène verschillende standpunten en interpretaties. Zo reiken we het publiek puzzelstukjes aan in de hoop dat de verbeelding alles verbindt.

Is het voor een regisseur prettiger om aan een onafgewerkte opera te werken dan aan bijvoorbeeld De Ring-cyclus van Wagner?

Absoluut. Ik ben heel blij dat ik De Ring geregisseerd heb (Cassiers regisseerde de cyclus voor La Scala in Milaan en Staatsoper Berlin, red.), maar je voelt Wagner de hele tijd over je schouder meekijken. Hij is de regisseur en de sturende kracht achter alles. Dat is in de barokmuziek helemaal anders. Niet enkel in de muziek, maar ook in de flexibiliteit van de zangers. Zij hebben een openheid om tijdens de repetities mee na te denken over wat de voorstelling nodig heeft om ze uniek te maken. Voor de spreekrollen heb ik bewust gekozen voor Britse acteurs. De taal in het stuk is er een van jamben en rijmvormen en die moeten perfect uitgesproken worden.

20191003 indianqueen 1170 Frederic Lovino
© Frederic Lovino

De personages zijn opvallend sterk geschreven.

Zeker de vrouwelijke personages zijn erg goed uitgewerkt met lagen vol complexiteit. Ze waren toen al meer geïnteresseerd in de psyche van de personages dan in een plot dat typisch voor de tijd vol wendingen en verrassingen in wel héél korte tijd zit. In elke scène worden de personages geconfronteerd met een moreel dilemma. Die psyche en dualiteit van de personages hebben we proberen te accentueren. We volgen de hersenspinsels van machthebbers die hun verantwoordelijkheid tegenover hun volk niet meer opnemen. Die zo hoog zijn opgeklommen dat ze zelf niet meer bijgestuurd worden. Het idee van grote staten die denken dat ze een buurland kunnen inpikken en hoe dat steunt op zeer persoonlijke overwegingen zit in dit stuk verweven. Dat resoneert natuurlijk met wat we vandaag helaas meemaken.

Heel sterk is hoe het stuk begint met het volk dat het publiek rechtstreeks aanspreekt en vraagt: ‘Why do men quarrel?’ Je wordt meteen in de oorlog gezogen en tegelijk is het haast brechtiaans.

Het stuk begint met het resultaat van de tragedie: oorlog en destructie. Daarna krijgen we de machthebbers te zien die er verantwoordelijk voor waren, maar die er totaal niet mee bezig zijn omdat ze vastzitten in een wirwar van persoonlijke conflicten. Dat begin is heel modern en ontzettend straf voor die tijd.

Ontdek The Indian Queen


Preview 20191003 indianqueen 0810
Preview 20191003 indianqueen 0366
© Frederic Lovino

Foto top: © Emmanuel Dunand

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Volg ons