Crystal werkt erg toegewijd aan haar ambacht. Ze verwacht niet dat iets geweldigs plots zal gebeuren. Ze vertrouwt erop dat hard werken haar verder zal brengen op de momenten dat dat het meeste nodig is – wat uiteindelijk ook daadwerkelijk tot grootse resultaten leidt. En geïnspireerd door dat voorbeeld neemt iedereen om haar heen dezelfde werkhouding aan. She truly leads by example. Ik denk dat Crystal aan haar tijd bij Forsythe en Ballett Frankfurt, waar ze meerdere jaren heeft gedanst, het vertrouwen en de ervaring heeft overgehouden dat je met dans en choreografie echt bijzondere voorstellingen kan creëren. Ze besteedt veel aandacht aan hoe de choreografie de danser kan dienen. Performer, choreografie, licht, geluid, decor/ruimte, kostuums, tekst en alle andere elementen komen op zo’n manier samen dat het werk echt een eigen leven lijkt te leiden.
- Interview
- Ballet
Geen toevallig drieluik
vr 17 mrt 2023
Extant is Jermaine Maurice Spivey’s creatie voor Opera Ballet Vlaanderen. Dit nieuwe werk wordt het middelste deel van een drieluik dat hij deelt met twee van de meest invloedrijke Noord-Amerikaanse choreografen van het moment: de Amerikaan William Forsythe en de Canadese Crystal Pite. Dat is geen toeval. Met beide makers heeft Spivey immers een bijzondere band.
'Ik was een student toen ik Forsythes werk voor het eerst live zag in New York: dat was met het Ballett Frankfurt en het stuk Eidos:Telos. Ik had nog nooit zoiets gezien. Ik wist niet dat lichamen zich zo op elkaar konden afstemmen. Ik voelde me vervreemd en ontroerd tegelijk, maar ik begreep niet waarom. Forsythes werk heeft vervolgens mijn hele ontwikkeling beïnvloed. Meer en meer ging ik zijn voorstellingen op een erg persoonlijke wijze interpreteren, eerst als toeschouwer en daarna ook als danser.
Improvisatie als techniek was erg belangrijk voor het Cullberg Ballet in Zweden, waar ik drie jaar heb gedanst onder Johan Inger. Toen begon ik pas echt te snappen waarvoor ik mijn dans kon inzetten en hoe ik dat in vrijheid kon doen in plaats van te doen wat ik dacht dat het moest zijn. Johan Inger engageerde Crystal Pite als choreograaf in mijn laatste seizoen daar. Haar werk en haar persoon hebben me beïnvloed op een manier waar de meeste dansers denk ik naar zoeken in hun carrière. Ik heb met haar samengewerkt en was deel van haar gezelschap Kidd Pivot sinds die eerste ontmoeting veertien jaar geleden. Van de eerste dag heeft ze me een enorm vertrouwen, respect, oprechte liefde en bewondering geschonken, voor wie ik ben als persoon en voor hoe ik me blijf ontwikkelen.
Toen ik in 2013 bij William Forsythe begon te werken, had Crystal me al veel verhalen verteld. Ik ervaarde toen ook uit eerste hand hoe hij een werk ziet evolueren. Ik zag hoe hij met verschillende ritmes en timings werkt die uit sessies komen waarin hij dansers materiaal laat construeren, deconstrueren en reconstrueren. Hij organiseert dat proces op een specifieke en doelgerichte manier met het doel je perceptie van tijd en ruimte te manipuleren. Tijdens een repetitie zei hij me eens: ‘Ik verkies wat er met je gebeurt wanneer je denkt dat je niet weet wat je aan het doen bent.’ Dat was precies wat ik wilde horen op dat moment om zoveel redenen en ik zal nooit het geschenk vergeten dat hij me die dag gegeven heeft.
Crystal Pite en Forsythe zijn allebei meesters in hun vak en begenadigde regisseurs. Ze houden allebei van dansen en raken geïnspireerd door bewegende lichamen. Ik zou zeggen dat Crystal verhalen ziet in de wereld, in het lichaam. Ze boetseert haar choreografisch werk rond de spanningen, het conflict, het heroïsme en de humor in die verhalen. Ze is niet zo geïnteresseerd in verwarring. Ze neemt je met je mee. Ze wil dat je je gezien voelt. Forsythe dompelt je onder in een augmented reality en hij stelt met een ongekende precisie je verlangen om te begrijpen op de proef. Begrip is volgens hem geen voorwaarde maar iets dat je erbij krijgt als je aandachtig bent. Zijn werken zijn onafgewerkt en worden vervolledigd in de daad van het opvoeren en het beleven ervan.
Mijn werkwijze zit ergens tussen die twee strategieën in. Ik hou ervan een score te creëren die zowel vaststaand materiaal als improvisatie bevat, en die hopelijk het stuk overeind houdt, terwijl ze tegelijk toelaat om lichtjes te buigen en te schuiven afhankelijk van de performer en het publiek. Dat doe ik door structuren te bouwen waarin de dansers zich tot elkaar moeten verhouden op manieren die vastliggen maar die tegelijk ruimte laten om fysieke interacties te ontwikkelen. Het deel dat met opzet is opengelaten wordt ook opgevuld met echte reacties en antwoorden die het werk een soort verhaal of betekenis geven. Die manier van werken geldt tijdens het werkproces met de dansers én in de dialoog met geluid, kostuums en licht.'
Foto's: Jermaine Maurice Spivey werkte in 2017 al een eerste keer met de dansers van Opera Ballet Vlaanderen toen hij Crystal Pite’s Ten Duets on a Theme of Rescue met hen kwam instuderen.