Interview
Vonk

KRUISTOCHT, een queeste voor kinderrechten

‘De kinderrechten zijn een grote opera waard’

door Maarten Boussery, di 7 mrt 2023

‘Dit is een hoopvolle voorstelling die kinderen toont waarop ze recht hebben en volwassenen oproept om kinderen de plek te geven die ze verdienen.’ Regisseur Johan De Smet, regie-assistente Dominique Collet en dramaturg Matthias Velle gaan in gesprek over Kruistocht, hun queeste voor kinderrechten. Met passages uit het Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties als leidraad.

ART 42 / Kinderen hebben het recht hun rechten te kennen. Volwassenen moeten die rechten kennen en kinderen helpen ze aan te leren.

JOHAN Hoewel de titel en het verhaal vette knipogen zijn naar Thea Beckmans jeugdklassieker Kruistocht in Spijkerbroek, wilden we in eerste instantie een voorstelling maken die kinderrechten centraal stelt. Het boek uit de jaren 70 gebruikt de middeleeuwse kinderkruistochten om te tonen hoe kwetsbaar kinderen zijn en dat ze misbruikt kunnen worden door volwassenen. Het inspireerde ons om de duizenden onzichtbare verhalen over kinderrechtenschending te vertellen en stil te staan bij onze rol als volwassenen. We hebben vandaag een kruispuntdenken nodig waarbij alles wat te maken heeft met de plek van een kind in onze samenleving de volle aandacht krijgt.

MATTHIAS We refereren in de voorstelling aan situaties waarin kinderen geïnstrumentaliseerd worden voor de ideologie van volwassenen. Kenneth Michiels verzamelde en monteerde videobeelden die kinderarbeid en kindsoldaten vroeger en nu tonen. Door die beelden te gebruiken in de voorstelling trekken we de individuele verhalen open in tijd en ruimte. We willen benadrukken dat het kinderrechtendebat van alle tijden is.

DOMINIQUE Ook de tocht naar het beloofde land uit Beckmans verhaal is van alle tijden. In onze familie-opera gaat een grote massa kinderen op zoek naar een plek die ze verdienen. Die queeste heeft veel weg van een gedwongen migratie, maar straalt ook activisme uit. Door op tocht te gaan strijden de kinderen voor een doel. Tijdens de tocht worden ze geconfronteerd met onrecht en ongelijkwaardigheid. We gebruiken de queeste om een besef bij de personages en het publiek te laten binnensijpelen.

Reportage Kruistocht door Eva Donckers HR 5

Caroline Vrijens

Jaouad Alloul

Marjan De Schutter

Frederik Neyrinck

Michiel Delanghe

ART 36 / Kinderen hebben het recht op bescherming tegen om het even welke vorm van uitbuiting.

JOHAN Kruistocht vertelt het verhaal van Rosa, gespeeld door Marjan De Schutter, die terugkeert in de tijd. Ze belandt vanuit de toekomst in het nu — over welke tijdsperiode het gaat, benoemen we niet. Rosa stuit op troepen kinderen die onder het bewind van de Money Monks worden aangestuurd om op zoek te gaan naar Niehier, het beloofde land van snel geld en succes. De Money Monks, gespeeld door de Compact Disk Dummies, zijn flashy kerels die de kinderen met een gigantische machine voor hun kar spannen, zoals een ezel een wortel wordt voorgehouden. Tijdens de tocht beginnen Rosa en de kinderen in te zien dat de Money Monks niet per se goede bedoelingen hebben en Niehier eerder een vlag is waar ze achterlopen.

DOMINIQUE Rosa gaat tijdens de tocht in gesprek met de kinderen waardoor een dialoog ontstaat die ruimte creëert voor twijfel, ook bij de toeschouwer. De kinderen verzetten zich en rukken zich los van de machinerie. Ze denken na over hoe ze het Niehier waar ze recht op hebben willen definiëren. Hun tocht wordt een utopische oefening waarin ze zich afvragen wat een veilige plek voor hen zou kunnen zijn.

MATTHIAS Het verhaal speelt zich af in een allegorisch kader. Zoals gezegd geven we geen specifieke aanduiding van tijd en ruimte en creëren we een retrofuturistisch universum, een mengeling van heden, verleden en toekomst. Waar of wanneer Niehier zich zal manifesteren, laten we in het midden. We hebben ervoor gekozen elk kind met een spreekrol een tekort van een kinderrecht waar het naar streeft te laten vertegenwoordigen. Zo is er een kindsoldaat, een kind zonder naam, een kind dat niet spreekt… Rosa laten we door Clio flankeren, een allegorisch personage dat haar geweten speelt. Met die ingrepen maken we van Kruistocht een verhaal van elk kind en elke volwassene over elk kinderrecht.

'Als ik met de kinderen in onze ateliers praat over het thema van de voorstelling, merk ik een zekere moeheid. Ze hebben het gevoel dat ze alle problemen zelf zullen moeten oplossen'

- Dominique Collet

Reportage Kruistocht door Eva Donckers HR 2 2

ART 3 / Alle volwassenen moeten ten allen tijde doen wat het beste is voor kinderen. Als volwassenen beslissingen nemen, moeten ze nadenken welke invloed die beslissing op kinderen zal hebben.

DOMINIQUE Als ik met de kinderen in onze ateliers praat over het thema van de voorstelling, merk ik een zekere moeheid. Ze hebben het gevoel dat ze alle problemen zelf zullen moeten oplossen, terwijl het de taak van de volwassenen en de politiek is om hun toekomst veilig te stellen. In Kruistocht tonen we dat een wisselwerking nodig is tussen kinderen die hun stem leren te vormen en volwassenen die verder in de toekomst leren te kijken.

MATTHIAS Verandering slaagt alleen door collectiviteit. We moeten ons als volwassene afvragen welke rol we spelen in de verandering. Met Kruistocht geven wij als makers bijvoorbeeld kritiek op de neoliberale meritocratie waarin alles harder, sneller en beter moet. De machinerie van de Money Monks symboliseert de technologische afhankelijkheid en de nefaste impact van sociale media op ons collectieve denken. Maar kinderen zien ook veel potentieel en hoop in digitale vernieuwing. Wie zijn wij om als volwassene te zeggen wat goed of slecht is voor hen? Generaties kijken nu eenmaal fundamenteel anders naar veranderingen. Dat spanningsveld willen we laten zien.

JOHAN Rosa speelt een belangrijke rol in het openen van de dialoog. Ze vertegenwoordigt in Kruistocht een tweede kans voor volwassenen. Door terug te keren naar het verleden kan ze vragen waar het fout is gegaan. Ze ziet in de kinderen een hoopvolle, nieuwe toekomst en beseft dat ze naar hen moet luisteren om de verandering in gang te zetten.

Reportage Kruistocht door Eva Donckers HR 2

ART 12 / Kinderen hebben het recht hun mening te geven, dat volwassenen naar hen luisteren en ernstig worden genomen.

DOMINIQUE Bij de KOPERGIETERY maken we vaak voorstellingen waarbij we vertrekken van improvisatie. De kinderen uit onze ateliers hebben een groot aandeel in het maakproces en bepalen het eindresultaat. Met Kruistocht ligt dat anders: aan het libretto en de muziek kunnen ze niet komen. Toch hebben de kinderen hun eigen stem in het maakproces. We zullen ze fysiek laten improviseren op tekst en muziek en hen laten bepalen hoe ze de kinderrechten belichamen. Ze zullen op zoek moeten naar hoe zij verzet, bevrijding, stemloosheid… willen verbeelden.

JOHAN Doordat de mogelijkheden binnen de vorm waarin we werken beperkt zijn, is soms net een grotere rijkdom te zien. Wij makers hebben wel ideeën over hoe we bepaalde zaken willen vertellen, maar de kinderen zullen ons uitdagen om die ideeën in twijfel te trekken en de vorm breder te bekijken. Ik vind dat een spannend proces.

MATTHIAS Er is een kader gecreëerd waarin de kinderen speelruimte krijgen. Hoe zullen de kinderen zich bijvoorbeeld verhouden tegenover de gigantische machine van de Money Monks op de scène? We kunnen wel zeggen dat ze eraan verslaafd zijn maar als zij ermee mogen doen wat ze willen, denk ik dat daar andere, dubbelzinnigere dingen zullen uitkomen dan waar we zelf oorspronkelijk aan dachten.

‘Het is een hoopvolle voorstelling die kinderen toont waarop ze recht hebben en volwassenen oproept om kinderen de plek te geven die ze verdienen’

- Matthias Velle

Reportage Kruistocht door Eva Donckers HR 0124

ART 4 / Men moet alle beschikbare middelen inzetten om alle rechten in het verdrag uit te voeren.

JOHAN In onze opera halen we alles uit de kast. Door de nuance, rijkdom en complexiteit die in de nieuw gecomponeerde muziek van Frederik Neyrinck leesbaar zijn, straalt die een ongelooflijke kracht uit. Er zal van begin tot einde muziek te horen zijn, ze vormt de dramaturgie van de voorstelling en voorziet alles wat we willen vertellen. Ook de Compact Disk Dummies schrijven enkele nummers en geven die aan Frederik, waarrond hij verder componeert.

DOMINIQUE De Compact Disk Dummies gaan tijdens de voorstelling bovendien live door het orkest hun muziek draaien. Annelies Van Gramberen, Jaouad Alloul, Marjan De Schutter en het Kinderkoor zullen zingen. En dan zijn er nog drie muzikanten op de scène die het muzikale karakter van de queeste versterken. Ik hoop dat het publiek een warm gevoel krijgt van de grootsheid van Kruistocht en ziet wat de kracht van opera kan zijn om zo’n verhaal te vertellen.

MATTHIAS Ik geloof in ongebreidelde verbeeldingskracht die verandering kan teweegbrengen en ik denk dat Kruistocht ons hiertoe kan prikkelen. Het is een hoopvolle voorstelling die kinderen toont waarop ze recht hebben en volwassenen oproept om kinderen de plek te geven die ze verdienen, gelijkwaardig aan een volwassene. De kinderrechten zijn een grote opera waard.

Ontdek Kruistocht

Portret Johan De Smet2 2223 KRU Eva Donckers