Drie choreografen – drie bewegingstalen

Een kort overzicht van hun drie unieke choreografische talen, waarin aan de hand van een repetitievideo telkens op één kenmerkend element ingezoomd wordt:

Extant – Jermaine Maurice Spivey

over shearing

Dansers Christina Guieb en Lateef Williams demonstreren shearing, een van de improvisatietaken die Jermaine Maurice Spivey gebruikt in zijn nieuwe stuk Extant. Daarbij zoeken de dansers voortdurend naar een extreme richting in hun lichaam, waarbij ze die telkens proberen te verschuiven en in meerdere richtingen te duwen om nog verder te reiken. Zoals een Rubik's kubus om zijn as in verschillende richtingen draait, zo draait het lichaam van de danser rond de ruggengraat, en zo tonen ze steeds nieuwe versies van zichzelf.

Jermaine Maurice Spivey: ‘De voorstellingen die ik de laatste jaren maakte, handelen allemaal over hetzelfde thema: bestaan. Hoe kan je je identiteit behouden en tegelijk evolueren? Hoe kan ik een relatie met iemand aangaan of me in een gemeenschap begeven zonder mezelf in te perken of maar één versie van mezelf te moeten zijn? (...) Ik ben geïnteresseerd in shearing omdat het het lichaam dwingt tot decentralisatie, het dwingt je om je op meer dan één ding tegelijk te concentreren. Zo voelt werken aan jezelf aan, volgens mij. Als ik ‘werken’ zeg, bedoel ik het werk dat we nu allemaal moeten doen om te heroverwegen, onze prioriteiten opnieuw te bepalen en te herkaderen. Shearing is een taak die de dansers van het begin tot het einde van Extant bijna voortdurend moeten uitvoeren. Je kunt je er niet echt van losmaken, wat voor mij ook een metafoor is. Het brengt me ertoe de dansers meer als mensen te zien, ook al zien ze er fysiek ongewoon uit door de meervoudige lagen. Ik denk dat dat is hoe mensen er van binnen uitzien. Dat maakt het zo authentiek.

Als je het echt doet (shearing), wordt het authentiek en precies wat het moet zijn. Als je probeert een versie op te voeren waarvan je denkt dat die er het beste uitziet, zal het niet werken. Ik beschouw mezelf niet als een activist, maar als kunstenaar die zichzelf in vraag stelt. Ik stel de wereld in vraag. Ik vraag me af hoe mensen andere mensen zien en probeer dat om te zetten in kunst. Hoe ziet vragen stellen er fysiek uit? Dat is precies wat de bewegingstaal van Extant toont.' (Interview Jermaine Maurice Spivey, programmaboek OBV juni 2023)

One Flat Thing, reproduced – William Forsythe

over choreografisch contrapunt

In deze video repeteren de dansers van OBV het meesterwerk One Flat Thing, reproduced van William Forsythe. Heel duidelijk merkbaar is het element contrapunt, cruciaal voor de choreografie van dit werk. Norah Zuniga Shaw, die een uitgebreid artikel schreef over dit werk, gaat hier dieper op in.

‘Zoals alle kunstwerken is ook One Flat Thing, reproduced ontvankelijk voor verscheidene interpretaties, maar een van de grootste vernieuwingen van dit stuk is het choreografische contrapunt en de structurele elementen die eraan bijdragen. Het visuele contrapunt in de choreografie van Forsythe is verwant aan muzikaal contrapunt en polyfonie, maar staat er ook los van. Het contrapunt dat je in deze dans ziet, bestaat uit het fragmenteren en opnieuw combineren van bewegingsthema’s. Het is een hoogst complex netwerk van oorzaak-en-gevolgrelaties dat ‘cueing’ genoemd wordt, dat bovenal bestaat uit vergankelijke ‘alignments’ (verbindingen) tussen de vorm, de ruimtelijkheid, de timing en de bewegingen van de dansers. Contrapunt waarnemen in deze dans verhoogt het kijkplezier, waarschijnlijk omdat mensen, althans volgens de neurowetenschap, patroonzoekende wezens zijn, en patroonherkenning is een overdraagbare vaardigheid.

Het contrapunt in One Flat Thing, reproduced begrijpen helpt je om al het werk van Forsythe in een nieuw licht te zien, en zelfs om andere hedendaagse dans en de wereld rondom je met een frisse blik te bekijken. Er wordt niet gezocht naar eenstemmigheid, want die kan het individuele denken en de creativiteit onderdrukken, maar in de plaats daarvan worden bij contrapunt verbanden gecreëerd telkens wanneer een soort van overeenstemming of een bepaalde mate aan gelijkvormigheid ontstaat.’ (Norah Zuniga Shaw, Leven in contrapunt, programmaboek OBV juni 2023)

Ten Duets on a Theme of Rescue – Crystal Pite

over het bouwen op het thema redding

In deze video van een vroege repetitie werken de dansers Claudio Cangialosi en Shane Urton aan het zesde van de tien duetten uit dit stuk. Ze zijn gericht op momentum, risico en een gevoel van hoge inzet. Het doel voor de dansers is beschikbaar en alert te zijn, wanneer iemand zich als het ware aan de rand van een afgrond bevindt. De dansers bouwen dit duet op met een sterk gevoel van urgentie. In het recente interview dat Crystal Pite gaf naar aanleiding van de voorstellingen in Antwerpen en Gent, beschrijft ze het creatieproces en de thematiek van dit werk.

‘Ik heb Ten Duets in een recordtijd van tien dagen gemaakt. Om die reden had ik een efficiënte beginstructuur nodig: ik nam me voor met twee casts van vijf dansers tien duetten te creëren. Op een erg snelle manier ben ik de duetten beginnen te bouwen zonder al te veel na te denken. Ik werkte aan bepaalde kwaliteiten en dynamieken, met oog voor de karakters van de dansers zelf. Na ongeveer een week begon ik binnen die duetten te zoeken naar momenten of beelden die het thema redding evoceerden. Die momenten ben ik meer gaan benadrukken en verder gaan uitwerken. Rond dat thema heb ik het hele stuk uiteindelijk gebouwd. Zo kreeg het ook de titel.’ (Interview met Crystal Pite, programmaboek OBV juni 2023)

Ontdek Pite / Spivey / Forsythe

Beeld: Filip Van Roe
Video: Jana De Ridder