‘Mijn werken creëren ruimtes waar je binnen kunt gaan, kunt blijven en opnieuw uit kunt vertrekken. Er is geen echt begin of einde.’ Het is een uitspraak van visueel en geluidskunstenaar Zimoun. Zijn werk wordt omschreven als ‘complexe organische geluidsstructuren die voortkomen uit de mechanische opbouw van de installatie’. Het zijn ruimtes gevuld met kartonnen dozen, waarin door middel van kleine eenvoudige motortjes houten staafjes worden getikt. Of 250 hangende houten latten die door de natuurlijke luchtverplaatsing over de vloer schuiven. Of een galerie gevuld met verpakkingschips uit piepschuim en 36 ventilatoren daarbij die de massa in een continue beweging zetten. Zimoun creëert geluidsarchitecturen, gebaseerd op de principes van minimal music, waaraan een eenvoudige, gereduceerde vormgeving zonder opsmuk of extra kleur wordt toegevoegd. Hoewel Zimoun zijn installaties opvat als composities in muzikale zin, komt hij niet actief tussen in de ontwikkeling van hun klank.
What you see is what you hear
vr 5 mei 2023
Met zijn mechanische sculpturen en installaties is de Zwitserse kunstenaar Zimoun wereldwijd te gast in galeries en musea. In oktober tekent hij voor de scenografie van de opener van het balletseizoen, New Ballet mécanique, een nieuwe creatie door de Amerikaanse choreograaf Richard Siegal.
Om voldoende geluid te produceren zijn een zekere schaal en repetitiviteit nodig, ook eigen aan minimalistische kunst. Eén houten staafje dat tegen een kartonnen doosje tikt, mist impact. Duizend kartonnen doosjes waar tegen getikt wordt in een bepaald (of niet bepaald) ritme spreekt de toeschouwer fysiek aan en heeft een metafysische lading. Door de herhaling vormen deze primitieve systemen een complex en interessant geheel. Het zijn deze twee polen die de kunstenaar onderzoekt: de aanwezigheid van het eenvoudige versus het complexe in hetzelfde moment. Het geluid van de installaties, subtiel en tegelijk groots, is indringend. Zoals in veel minimalistische kunst krijgt het eenvoudige hier universele of kosmische associaties.
De Amerikaanse choreograaf Richard Siegal en Zimoun werken voor het eerst samen in New Ballet mécanique. Siegal betrekt wel vaker artiesten bij zijn werk die hem op een of andere manier inspireren, beperken of hem stimuleren zijn bewegingstaal aan te passen aan een bepaald concept. In dialoog komt de voorstelling tot stand. Voor Zimoun is het de eerste keer dat hij een scenografie maakt voor een balletproductie – en voor het podium tout court. Voor New Ballet mécanique ontwikkelt hij eerst de basisideeën voor een aantal scènes. Elk ervan bevat een geluidsinstallatie die tegelijk het decor en het geluid – of de muziek, – produceert voor de choreografie. Richard Siegal gaat aan het werk met die conceptuele ideeën voor de dansers zodat de choreografie en de scenografie gelijktijdig ontstaan.
Voor Zimoun is de vertaling van zijn werk naar een podium een interessante uitdaging. Spannend vindt hij alvast dat zijn werk zal worden gerealiseerd in het decoratelier van Opera Ballet Vlaanderen en dus niet in zijn eigen atelier. Ook eigen aan de beleving van zijn werk in een tentoonstelling is dat het publiek het van dichtbij, of zelfs er middenin kan ervaren. Wellicht het grootste verschil met een museumbezoek is dat een dansvoorstelling doorgaans een precies begin en einde kent en het publiek de ervaring collectief beleeft. Het is dat perspectief dat de kunstenaar naar een nieuwe aanpak zal leiden.
Wat zal er te zien zijn in New Ballet mécanique? Enkel de elementen die nodig zijn om het geluid voor de choreografie te maken. De kunstenaar beoogt een effectvolle installatie, een indrukwekkende scène en een immersieve ervaring voor het publiek. Hij wil de grootsheid van het podium benutten en zijn installatie en het geluid laten evolueren doorheen het stuk. Zijn advies aan het publiek is dan ook om in het stuk te duiken en op te gaan in de confrontatie van het eenvoudige versus het complexe in dezelfde plaats en hetzelfde moment.