In Norma verklankt Vincenzo Bellini (1801-1835) een ijzingwekkend portret van een vrouw die zich gewrongen voelt tussen haar politieke bestaan en haar geheime dubbelleven als moeder en minnares. Bellini schiep met deze opera hét hoogtepunt uit het vroeg-19e-eeuwse belcanto, een genre waarin muzikale virtuositeit en meeslepende theatraliteit hand in hand gaan.

Norma zingen wordt weleens vergeleken met het beklimmen van de Everest.

'Dat klopt wel, omdat de titelrol geschreven is voor drie stemtypes. Norma’s eerste recitatief (een spreekgezang dat het narratief voortstuwt, red.) is geschreven voor een dramatische sopraan. De beroemde aria ‘Casta diva’ die hier meteen op volgt, is gecomponeerd voor een lyrische sopraan. En alle coloraturen (virtuoze muzikale versieringen, red.) met die vele aanhoudende hoge noten vragen een hele lichte sopraanstem. Bellini vereist dus een enorme vocale wendbaarheid: niet alleen van de diepste tot de hoogste noten, maar ook in de intenties van de stem die van zijdezacht tot scherp en furieus gaan. Aartsmoeilijk zijn ook de stille hoge noten of de luide lage noten. Norma is voor mij het toppunt van belcanto. Dat betekent voor mij dat je als zangeres álles wat een componist maar verlangt ook kan.'

Laat je je inspireren door andere vertolkingen?

'Norma is geschreven voor wat men een soprano assoluta noemt en vraagt de grootste technische vaardigheden. Maria Callas voegde in haar legendarische opnames ook de emotionele uitdrukking toe. De rol is zo ‘anders’ in elke scène waarin ze zingt. Je hebt als zangeres telkens andere vaardigheden nodig om gestalte te kunnen geven aan Norma’s vele karaktereigenschappen. Callas was perfect voor de rol en zong moeiteloos. Bij Bellini is dat erg belangrijk. Je moet boven het orkest uitkomen, zonder in te boeten aan de schoonheid van de noten.'

Kan je je op een of andere wijze identificeren met Norma als vrouw?

'Nee, absoluut niet. Norma is volgens mij een psychisch zieke vrouw. De wortels van haar passief-agressieve en depressieve gemoedstoestand liggen in haar jeugd en bij de torenhoge verwachtingen die haar vader én haar volk van haar hebben. Ik kan me niet vereenzelvigen met hoe ze Pollione boven haar eigen leven of dat van haar kinderen plaatst, maar ik kan me wel inbeelden hoe het is om haar te zijn. Voor eventjes.'

In de eindscène verhindert Norma uiteindelijk toch dat haar liefdesrivale Adalgisa en Pollione moeten sterven, doordat ze tot ieders verbazing zichzelf als bloedoffer aanduidt.

'Toch vind ik dat niet nobel. Voor Norma, die hele donkere ziel, is het de enige manier om zeker te zijn dat Pollione haar niet zal verlaten. Ze weet dat hij haar zal volgen in de dood. Ook voor hem is het de enige ontsnapping, anders zou hij worden omgebracht.'

Wat kan een mythisch verhaal als dat van Norma vertellen over de wereld vandaag?

'Persoonlijk herken ik soms mijn moeder in Norma. Haar liefde voor mijn vader was net zo allesoverheersend en disfunctioneel als die van Norma voor Pollione. Mijn moeder was jaloers elk moment van de dag dat mijn vader niet thuis was. Als hij er dan was, was ze kwaad op hem. Toeschouwers kunnen in de opera dus familiale situaties herkennen die hun leefwereld of die van mensen dicht bij hen weerspiegelen. De herkenbaarheid van Norma zit daarnaast op het politieke niveau. Ze stuurt zoveel mensen de dood in, gewoon omdat ze zich verraden voelt. Zelf verliet ik Rusland meer dan twintig jaar geleden. Ik voel me er niet thuis, al ben ik wel nog altijd verbonden met de Russische cultuur. Niet alleen in Rusland zijn er politieke leiders zoals Norma die het verschil niet begrijpen tussen persoonlijke gevoelens en politieke mogelijkheden om te handelen. Het ego van zulke narcistische leiders heeft verreikende gevolgen voor miljoenen onschuldigen. Het zijn leiders die heel goed mensen kunnen manipuleren, maar niet in staat zijn tot empathie.'