‘De regisseur realiseerde zich dat we iedereen er rechtstreeks bij moeten betrekken om het drama collectief te laten binnenkomen. Daarom koos hij uitdrukkelijk voor publiek op de scène’

Peter Tansits

De Emigrant in Intolleranza 1960 is een veeleisende partij waarin veel samenkomt: grote toonsprongen, extreme registers en een uiterst opgewonden zangstijl.

Peter Tantsits: Het is een rol die al vele zangers heeft uitgedaagd om het uiterste van zichzelf te geven. Meestal zing je het één keer in je carrière. (lacht) Mijn perspectief van in het begin van het werkproces was echter anders: ik ben ervan overtuigd dat ik er een leven lang aan kan blijven werken, wat ik ook van plan ben te doen. Luigi Nono heeft in zijn muziek bewust uitersten opgezocht. Behalve een vocale uitdaging is deze rol ook een test van het zenuwstelsel: het personage komt in extreme situaties terecht en wordt almaar activistischer, het is vocaal én theatraal heftig om dit te vertolken.

Die test wordt in de productie van Benedikt von Peter nog extra versterkt. Hij plaatst de zangers en het publiek op de scène letterlijk oog in oog met elkaar.

In deze productie ben je zoveel meer dan alleen een zanger. Dat ik een hoge C werkelijk in het gezicht van een toehoorder schreeuw, is schrikwekkend, ook voor mij. In Theater Basel (waar een eerdere versie van de productie stond, red.) hadden we het geluk dat we het stuk konden spelen over een lange tijdsspanne, met een première in februari 2023 en een laatste opvoering in de zomer van dat jaar. Het was interessant te zien hoe de opera evolueerde. Elke opvoering was uniek doordat de reactie van het publiek en hoe we daar als zangers mee omgingen telkens anders waren.

Hoe ben je aan de rol van de Emigrant begonnen?

Eerst moet je deconstrueren, kijken naar de bouwstenen van het werk en van jouw partij. Het libretto van Intolleranza 1960 berust op een collage van verschillende teksten. Zo is er poëzie van Bertolt Brecht, Paul Éluard en Vladimir Majakovski naast bijvoorbeeld een tekst van Jean-Paul Sartre. Toen ik door dat patchwork van teksten over onrecht in de 20e eeuw ging, bleef vooral het gedicht Liberté van Éluard in mijn hoofd hangen, als een soort mantra. Met name de slotwoorden eruit:

En door de kracht van een woord
Begin ik aan een nieuw leven
Ik besta om jou te kennen
Om jou te noemen
Vrijheid.

Dit komt uit de zesde scène van de opera waarin de Emigrant samen met een Algerijn opgesloten zit in een concentratiekamp. Die laatste woorden worden door de personages afwisselend gezongen. Toen ik die woorden had gelezen, zag ik plots de raison d’être, de bestaansgrond van de Emigrant. Vanaf dat moment kwam Éluard mij voor als de sleutel tot het werk, een beetje zoals je een wegenkaart hebt ontdekt die je helpt om de ‘schatten’ van een stuk te exploreren.

In de enscenering van Benedikt von Peter word je als zanger niet alleen omringd door het publiek. Luisteraars en uitvoerders zijn ook omgeven door een (voor hen onzichtbaar) orkest dat onder meer weerklinkt vanonder het podium. Intolleranza 1960 is daarmee ook een fascinerende ruimtelijke ervaring.

Ja, er zijn zoveel dimensies in deze productie die allemaal een enorme impact hebben op de uitvoering en de publieksbeleving. De grote verdienste van de regisseur Benedikt von Peter is dat hij de inhoud van het stuk reëel en eigentijds maakt, weg van het oorspronkelijke tijdsdocument over post-facisme en communisme. In Basel ontmoette ik mensen die aanvankelijk vooroordelen hadden tegenover hedendaagse muziek of er bang van waren. Zonder uitzondering waren ze na afloop bijzonder ontroerd. Ze konden zich gewoon niet voorstellen dat de muziek zo’n emotionele impact zou hebben. De regisseur realiseerde zich dat we iedereen er rechtstreeks bij moeten betrekken om het drama collectief te laten binnenkomen. Daarom koos hij uitdrukkelijk voor publiek op de scène. Het is een idee dat teruggrijpt naar de antieke tragedie, dat de toehoorders evenveel energie binnenbrengen als de uitvoerders.